Chương 143: Trận Chiến Vây Thành
Trong lúc Đại Việt và Đại Thanh đang xảy ra chiến tranh biên giới, thì ở Đàng trong cuộc chiến giữa nhà Nguyễn và nhà Tây Sơn cũng đã được bắt đầu. ngày mồng một tháng bảy năm 1793 Hai bên chính thức bắt đầu trận chiến, bằng các trận đánh lẻ tẻ thăm dò. Tuy là những trận nhỏ, nhưng cũng khiến nhân dân điêu đứng, và không biết mình nên ủng hộ ai, kẻ thì muốn ủng hộ Quang Trung, kẻ lại muốn ủng hộ Nguyễn Ánh, khiến cho các vùng đất mà hai bên va chạm xảy ra một cảnh hỗn loạn chưa từng có, tháng 8 năm 1793, Nguyễn Ánh quyết định đích thân đánh thành Quy Nhơn, nơi an trí Tây Sơn Vương, Nguyễn Nhạc, để làm bàn đạp đánh thành Quảng NGãi.
trung tuần tháng 8 năm 1793 Nguyễn Ánh được bộ hộ báo cáo đã đóng xong các thuyền đại hiệu (tầu chiến): Long ngự, Long thượng, Long hưng, Long Phi, Bằng phi, Phượng phi, Hồng phi, Loan phi, Ưng phi, Nguyễn Ánh quá đỗi vui mừng, ngay lập tức phong cho Phạm Văn Nhân làm phó tướng Tả quân kiêm Tri Tàu vụ. đồng thời cho là điềm lành đã đến với Đại Nam nên ngày 23 tháng tám năm Vĩnh Hòa thứ ba (1793) lập hoàng tử Cảnh lúc đó 13 tuổi làm Đông Cung Thái tử đồng thời Dựng nhà Thái học. Đặt một đông cung phụ đạo [Bá Đa Lộc] và 2 đông cung thị giảng [Trịnh Hoài Đức và Lê Quang Định]. Rồi để Đông cung ở lại giữ Gia Định cùng phó tướng Tả quân Phạm Văn Nhân và Giám quân Trung dinh Tống Phước Đạm. Nguyễn Ánh đặc sai bộ binh dưới quyền Nguyễn Huỳnh Đức Và Tôn Thất Hải. tiến đánh Quy Nhơn, lại sai Nguyễn Văn Thành đang ở Phan Rí hiệp trợ , đồng thời ra lệnh Cai cơ trấn Thuận Thành là Nguyễn Văn Chấn và Nguyễn Văn Hào; Chưởng cơ đạo Ba Phủ là Trần Xuân và Trần Cường, đem quân Man (người Thượng) theo đường bộ tiến đánh Phan Rang.
Nguyễn Ánh xuất quân ra cửa Cần Giờ. Nguyễn Văn Trương và Võ Di Nguy tiên phong, Võ Tánh hộ giá. Phan Thiên Phúc, bộ Hộ và tham tri Nguyễn Đức Chí trông thuyền lương. Dưới sức đánh như vũ bão không đến mười ngày đại quân Nguyễn Ánh đã chiếm được phủ Diên Khánh. Nguyễn Ánh đóng ở vụng Hòn Khói. Võ Tánh chiếm phủ Bình Khang.
Bộ binh của Tôn Thất Hải đánh bảo làm chủ hoàn toàn Bình Thuận
Chiến thuyền nhà Nguyễn đánh đến tận cửa Xuân Đài. Đánh cho tướng Tây Sơn là Phạm Văn Điềm thua chạy. nhất cử lấy được Phú Yên.
Nguyễn Ánh tiến đến Thị Nại, Võ Tánh chiếm các bảo ở chợ Thị Nại.
Tháng 7-8 (tháng 6 ÂL.) Võ Tánh thắng trận cầu Tân Hội, tiến đánh cánh đồng Bình Thịnh.
…………….
Thành Quy Nhơn ngày nay thuộc địa phận xã Nhơn Hậu, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định. Nằm cách thành phố Quy Nhơn hiện nay khoảng 20 km theo hướng tây bắc. Thành nằm trên một vùng gò đồi so với xung quanh là đồng bằng.
Về cấu trúc, thành do Nguyễn Nhạc xây dựng có 3 lớp: vòng ngoài là thành ngoại có chu vi khoảng 7 km, tiếp đó là thành nội có chu vi khoảng 1,6 km và trong cùng là tử cấm thành có chu vi khoảng 700 m, tường thành cao khoảng 3m. vào thời đó cũng là một ngôi thành bất khả xâm phạm,
Cuối tháng tám Nguyễn Ánh tập hợp các đạo quân của Tôn Thất Hải, Võ Tánh, Nguyễn Huỳnh Đức, Nguyễn Văn Thành vây Quy Nhơn. Mồng một tháng 9 năm Vĩnh Hòa thứ 3 ( 1793) đại quân đã tiến sát đến thành Quy Nhơn, Trong thành Nguyễn Nhạc chỉ còn hơn một vạn quân nên vô cùng sợ hãi một mặt cho gia cố cổng thành, tăng cường phỏng thủ, một mặt sai người hỏa tốc đến Quảng Ngãi xin cứu viện.
giữa trưa hôm sau. Tức mồng 2 tháng 9 năm Vĩnh Hòa thứ 3. thám báo truyền đến tin tức, năm vạn đại quân của quân Đại Nam chỉ cách thành Quy Nhơn có hai mươi dặm. cũng chính là nói, chủ lực quân Đại Nam đã tới rồi. Nguyễn Nhạc lập tức sai người dìu lên đầu thành đầu thành, nhìn ngóng về phía xa. lúc này, tiếng trống của đầu thành bắt đầu đánh vang, đây là tháp viễn vọng của quân Tây Sơn đã phát hiện quân Đại nam, tháp viễn vọng này vô cùng cao có thể chứa được hai binh sĩ, tháp này chính là Nguyễn Nhạc cho học hỏi từ người chăm pa, luôn luôn có hai binh sĩ quân Tây Sơn nhãn lực cực tốt đang đảm nhiệm ở đây.
Nguyễn Nhạc cũng đã nhìn thấy, tận cùng chân trời một làn đường đen nho nhỏ, dài chừng mấy dặm. gần như đã phủ kín cả mặt đất, đây chính là năm vạn tinh nhuệ người Đại Nam, có kỵ binh, có bộ binh, hỏa thương bih và pháo binh, tiếng trống to lớn vang lên ầm ầm, , một lá cờ vàng to lớn đang bay phất phơ ở trên mảnh rừng trường mâu, đó chính là Hoàng Kỳ của của Nhà Nguyễn gọi là cờ Long Tỉnh, trên hoàng kỳ viền ngoài hình vảy rồng màu xanh, nền giữa màu vàng, trung tâm có một hình tròn màu đỏ. . phía sau đoàn quân thì là mấy vạn ngựa, thậm chí có cả voi, do chân lạp triều cống, chúng đang thồ lương thực, nước sạch, lều bạt và các thứ quân nhu.
Nguyễn Nhạc nhìn vào đàn voi do Nguyễn văn Thành chỉ huy, hắn bỗng nhiên phát hiện mình đã tính sai, bọn Chân Lạp Nam Bàn rất có thể đã đạt được thảo thuận với Nguyễn Ánh, bọn chúng nhất định sẽ quấy rối biên giới phía nam của Tây Sơn, khiến Quang Trung phải chia nhỏ quân đội
( Trong lịch sử thực tế, chính các nước cùng biên giới với Tây Sơn luôn luôn quấy nhiễu, khiến cho tây Sơn không khi nào rảnh tay)
Trận đại chiến này Nguyễn Ánh định binh lực lớn mạnh nhất ưu thể nhất đè bẹp phòng ngự của quân địch. Thế nhưng hắn cũng không ngờ trận này lại thành trận chiến trường kỳ kéo dài hơn ba tháng.
:::
Bắt đầu từ lúc chiều cho đến lúc khuya, trong doanh trại quân Nguyễn đều bận rộn túi bụi với việc chuẩn bị vũ khí công thành, từng khẩu Đại Bác, xe leo thành đồ sộ đều được xuất động, hàng ngàn binh sĩ hô hào chung sức kéo chiếc chùy công thành dài mười trượng lên lắp vào giá gỗ.
Hàng ngàn con ngựa dê thồ theo hàng hóa đạn dược khổng lồ đến giữa trung tâm của doanh trại.
Trong màn đêm, Nguyễn Ánh nhìn vào tòa thành chìm trong bóng tối đó, khuôn mặt của hắn không khỏi nở nụ cười, hắn lẩm bẩm: “Nguyễn Nhạc, chiến thắng ngươi ta sẽ có thể đánh tới Quảng Ngãi, ngươi hôm nay sẽ là vật tế cờ!”
Trên thành đầu quân Tây Sơn đang vừa khẩn trương vừa hồi hộp, bọn họ phải dời những cỗ đại bác đến thành bắc,
Ngoài Đại bác ra. vô số súng tay và cung tiễn thủ cũng được bố trí.. Hàng vạn tên quân Tây Sơn đang tranh thủ thời gian ngủ nghi, ngày mai sẽ là một trận chiến sống chết gay gắt. Vào lúc canh năm. phía đông vừa chuyển sắc, trời đã dần sáng thì ngay lúc này lính gác quân Tây Sơn đã phát hiện địch tình, quân doanh Đại Nam đã có động tĩnh, hàng trăm khẩu đại bác hạng nặng đã bắt đầu rời doanh tiến lại gần hướng đầu thành. Cùng lúc ấy, tiếng trống báo hiệu tấn công của quân Đại Nam cũng bắt đầu vang lên nhưng tiếng sấm giữa ban mai. Cờ Long Tỉnh của nhà nguyễn tung bay phần phật
Đây là bài bản công thành thường thấy của quân đội thời phong kiến, dùng đại bác để mở đường, giáng đòn nặng đánh cho quân đội thủ thành của địch tan tác rồi đại cứ công thành. Thường thì họ sẽ dùng chùy công thành phá cửa thành, còn gần trăm cỗ dại bác chính là bước đầu tiên của quân Đại Nam. Chúng đang từ từ đi dọc theo các bãi đất tiến lại gần thành Quy Nhơn.. Hàng trăm đại bác đang từ từ di chuyển. Nguyễn Ánh cũng đứng giữa đội ngạo mạn nhìn tòa thành trì này
Ngay lúc này, Nguyễn Ánh gào to,
“Phát xạ!”
Vài chục tên quân sĩ Đại Nam tay cầm đuốc lửa đốt bắt đầu đốt dây cháy chậm. “Đùng!” . “Đùng!” . “Đùng!” Hàng loạt tiếng nổ vang to vang lên. Vô số viên đạn đã trúng tường thành. Quân Tây Sơn lũ lượt hét lên rồi nằm sắp xuống. Vài tên quân Đường do chạy không kịp đã bị đạn đại bác rơi trúng lập tức bị đánh thành bánh thịt. đám người không chạy kịp. lăn lốc dưới đất rên rỉ thảm thiết.
Nguyễn Ánh nhìn ngọn lửa ngất trời trên tường thành, nhìn các binh sĩ quân Tây Sơn bị thiêu sống, hoặc bị thương không ngừng rơi xuống thành đầu rên rỉ thảm thiết giữa ngọn lửa mà không khỏi đắc ý cười to. Hắn lập tức hạ lệnh: “phát động tấn công, nhất định phải đoạt được thành trước trưa nay.”
“Thánh thượng. chúng ta không thể điều quá nhiều binh lực vào, bọn chúng vẫn còn chưa thực sự yếu thế, như thế chúng ta sẽ bị tổn thất nặng nề!”
Võ Thánh xông lên thỉnh cầu: “Thánh thượng. chúng ta chỉ có thể điều một ít đi trước để thám thính thực lực của bọn chúng. ”
Mặc dù các tướng lĩnh đều khuyên, nhưng Nguyễn Ánh trong cơn say máu, bỏ ngoài tai tất cả
Trên thành đầu lửa cháy hừng hực, bốn bề inh ỏi tiếng hò hét ầm ĩ của quân Đại Nam, bốn vạn quân Đại Man lại phát động tấn công. Dưới chân thành Quy Nhơn đâu đâu cũng được bố trí quân đội Đại Nam, khi quân.
Nguyễn Ánh gần tiến đến sát tường thành, Địa bác đã ngừng phát động. Đó là chắn chắn, vì nếu không sẽ làm tổn hao đến quân đội của chính chúng, hơn nữa như thế cũng khó mà leo thành được. Cùng với việc hỏa đạn ngưng phóng, cũng là lúc thành quy nhơn phản công. Lúc này, đám đông dân phu cùng ùa lên thành đầu. Bọn họ vận chuyển những thi thề quân Tây Sơn đi, alij mang khí cụ bổ sung đầy vào đấy.
Và cùng lúc ấy, một ngàn quân Tây Sơn cũng lập tức từ hai bên tường thành đông tây cùng đi vào trận địa. Hàng trăm cỗ đại bác đã sẵn sàng. Quân Tây Sơn chờ đợi chính là khoảnh khắc ngắn ngủi này, nếu mất thời kỳ hoàng kim này thì không những kế hoạch phản kích của Nguyễn Nhạc thất bại, mà cả thành Quy Nhơn sẽ phải đối diện với hiểm nguy bị công phá. Đấy còn phải trông chờ vào tố chất cực cao của quân đội Tây Sơn, dùng tốc độ nhanh nhất để đi vào trạng thái chiến đấu trong thời gian ngắn nhất.
Trên thành đầu im phăng phắt, ba ngàn quân Tây Sơn đã giương súng tay lên đợi mệnh lệnh cuối cùng sẽ lập tức bắt đầu phản công.
Ánh mắt Nguyễn Nhạc gay gắt nhìn năm vạn đại quân đang trùng trùng vây kín dưới chân thành, chí ít có hai vạn đã đi vào tầm bắn.. Thời cơ phản kích đã chín muồi, Nguyễn Nhạc cắn răng hạ lệnh: “Bắn!”
Tiếng trống đùng đùng vang lên. từ trên thành bỗng chốc hàng trăm phát đại bác hàng ngàn viên đạn chì cùng hàng vạn mũi tên cùng bắn. vèo vèo phóng xuống dày đặc như trút nước xông thẳng đến hàng ngàn quân Đại Nam đi đầu chưa kịp trở tay. Quân Đại Nam lần lượt ngã gục. người ngựa cùng bị tiêu diệt. Phản kích của quân Tây Sơn lại khiến quân Đại Namthêm hưng phấn, chúng hô hào xông lên. có nhóm cùng ùa lên đẩy xe leo thành, bánh xe lộc cộc vang dội. khí thế binh sĩ dưới thành hùng hực công kích. nhưng ngay tại lúc này, trên trời bỗng xuất hiện vài chấm đen. đó chính là Hỏa Xa Đại Bác cảu người tây dương đang bắn. Trong phạm vi khoảng hai trăm bước, một viên đạn đại bác đang bốc khói trắng từ trên trời rơi xuống. liền sau đó là tiếng nô kinh thiên động địa. khói đen mịt mù. kèm theo trong đó là hàng trăm viên bi sắt bắn ra bốn phương tám hướng, lại một loạt tiếng kêu thét thảm khốc vang lên.
Quân đại nam vô cùng hoảng hốt, bọn chúng vứt lại vũ khí bỏ chạy tán loạn, người đạp người. chiến mã hoảng loạn giẫm lên binh sĩ chạy tứ tán. nhưng bọn họ cũng không đi đâu được, xung quanh toàn sự chết chóc, chiến trường bỗng chốc trở thành địa ngục, nơi nơi toàn mảnh xác bị nổ tung của đồng đội.. Trong chiến trường thảm khốc này, quân đội phía sau, sau khi thử người một lát lập tức bỏ chạy bán mạng, chỉ trong một chốc đã binh bại như núi đổ.
Trong khoảnh khắc bùng nổ kia. tim của Nguyễn Ánh như ngừng đập, hắn thật sự không dám tin vào những gì mình đã nhìn,. Hắn không tài nào tìm được từ ngữ thích hợp để diễn tả cảm giác trong lòng. Hắn đành nói:
“ Đánh chiêng thu quân, toàn bộ đại quân bao vây Thành Quy Nhơn, nội bất xuất, ngoại bất nhập”
…
Giữa tháng 9 năm Vĩnh Hòa thứ 3 (1793). Nguyễn Ánh tập hợp các đạo quân của Tôn Thất Hải, Võ Tánh, Nguyễn Huỳnh Đức, Nguyễn Văn Thành vây Quy Nhơn, hạ lệnh đánh nhanh thắng nhanh nhưng quân trong thành còn hơn một vạn và do Nguyễn Nhạc cố giữ, không thể hạ nổi Thành, đành phải bao vây tiêu hao từng bước.
Tháng 12 năm Vĩnh Hòa thứ 3 (1793), trong thành đã hết sạch lương thực, mắt thấy sắp không trụ nổi. Nguyễn Nhạc một lần nữa cầu cứu Quang Trung , sau khi giải quyết xong các cuộc phản loạn nhỏ, triều đình cử đại binh do Thái uý Phạm Công Hưng, , đại tư đồ Lê Trung, đại tư mã Ngô Văn Sở, đem 30.000 bộ binh, 100 thớt voi, cùng đô đốc Đặng Văn Hổ và chưởng cơ Hoàng Hải Thiêm đem hơn 30 chiến thuyền, đến cứu viện. Nguyễn Ánh liệu đánh không lại, phải rút quân về Diên Khánh.
