Xin lỗi các anh chị em, gần đây vào mùa HL nên mình rất bận, có lẽ 10 nửa tháng mới ra chap được, đợi qua đợt này mình sẽ chăm chỉ viết hầu anh em, cảm ơn anh em đã ủng hộ mình
Cơ mật viện
Sáng sớm hôm sau, sau khi thiết thường triều, Trịnh Cán xa giá đến Nội các. Nội các hay Cơ mật viện là tên gọi chung của một quần thế kiến trúc lớn, là nơi làm việc của Nội các đại học sĩ, đại thần quân cơ. lục tào tham quân sự. lại có tài chính và thuế vụ. giám ngục, quân khí, ti nông, đúc tiền, sùng văn, lý Phiên, tượng tác tất cả chín thự, cùng với giám sát. nội vụ hai phủ. hình thành một hệ thống hành chính giám sát hoàn chỉnh, gồm có hơn hai trăm quan viên các cấp.
Quan quân chính cao nhất nội các là năm vị đại học sĩ Cần chánh điện Đại học sĩ, Văn minh điện Đại học sĩ, Võ hiển điện Đại học sĩ, Đông các điện Đại học sĩ và Văn Uyên Điện Đại Học sĩ năm vị này chính là như nội các phụ thần trước kia, có toàn quyền với sự vụ quan trong của đất nước, khi cần quyết định thì ra biểu quyết để quyết định, Nhập các làm việc, danh tể tướng không có, mà quyền như tể tướng. Lê Quý Đôn chính là quan bái Công bộ thượng thư, Đông các đại học sĩ, coi như là chức quan lớn nhất ở Cơ Mật viện, nhưng trưởng quan quân sự cao nhất lại là Ngũ quân phủ đô đốc, Hoàng Đình Bảo, ngoài ra còn có phán quan phụ trách kiềm tra sổ sách và phê duyệt, …. Tóm lại cơ cấu phân quyền hết sức phức tạp
Lúc Trịnh Cán bước vào căn phòng đã được dọn dẹp láng bóng không nhiễm một hạt bụi, các vị đại quan hiển quý thường ngày thét ra lửa đã bắt đầu một ngày làm việc bận rộn của họ. Hai viên quan lớn của Cơ Mật Viện. Lê Quý Đôn và Hoàng Đình Bảo đã ngồi ở gian ngoài chờ hắn đã lâu.
“Tham kiến Vương Thượng” Hai người thấy Trịnh Cán tiến vào, cùng nhau khom người thi lễ.
“Miễn lễ. Lê ái khánh trong khanh khí sắc tốt quá! Có phải gần đây hơi ít việc?”
Lê Quý Đôn mỉm cười: “ Tạ ơ Hoàng gia ban ơn, thần đúng là hơi béo lên một chút”
“ Ha Ha Ha”
Trinh Cánvẫy tay Đinh Thì Trung ( bây giờ đã được Trịnh Cán ban tên là Vương Lâm ) vào điện, hắn nói với đám người:
“ Vị này là Vương Lâm tiên sinh tạm thời làm mưu sĩ cho ta, phụ trách thay ta vạch kế hoạch cho tiền hàng của Thăng Long, tóm lại là bắt đầu cuộc chiến tiền tệ với Bắc Đại Việt tạm thời giữ chức thuế vụ thự lệnh, kiêm Thăng Long lưu chuyển sứ.”
Vương Lân thấy Trịnh Cán ban cho hắn chức quan tứ phẩm mà không thèm nháy mắt hắn rùng cả mình, Vương Thượng tín nhiệm chính mình như thế, không khỏi vô cùng cảm động, vội vàng thật thi lễ: “Vương thượng, thân xin vì đại nghiệp của Vương thượng mà giúp sức.”
Trịnh Cán gật gật đầu, nói với Lê, Hoàng hai người: “Triệu tập hội nghị, Quả nhân có việc muốn nói.”
“Tuân lệnh.”
Trong căm phòng rộng lớn được trang trí bằng gấm đoạn vàng, có một chiếc bàn dài và hơn hai mươi cái ghế, mối bên bàn là mười một chiếc, chủ vị là một cài ngau vàng trạm trổ cửu long vô cùng cầu kì. Trịnh Cán ngồi lên đó, rồi chỉ vào một chỗ trống cạnh Vũ Huy Tấn và Đoàn Thụ nói:
- Ngươi ngồi đấy đi
Lúc này tất cả đám quan viên đầu sỏ của Cơ mật viện đã đến, Trịnh Cán phất tay, đây là Cơ mật viện, Ngồi đi, Không cần khách khí.
Trước giờ chỉ có Hoàng đế ngồi còn quần thần phải đứng hoặc quỳ, nhưng đến thời Trịnh Cán thì khác hẳn, trong cơ mật viện nay, hắn cho phép ba quan ngồi khi nói chuyện với hắn, giống như là hội nghị thời nay vậy . đợi mấy người đều ngồi xuống, thân binh dâng trà lên. lại đóng cửa lại, lúc này Lê Quy Đôn đứng dậy khom mình nói “Vương thượng, trước khi bàn việc quân, vi thần có ý kiến về tân pháp.”
Hoàng Đình Bảo, Vũ Huy Tấn, Đoàn Thục và mấy vị tai to mặt lớn nữa đều nhìn nhau ngán ngẩm, lão Lê từ ngày được giao cho phụ trách tân pháp dường như đã sắp phát điên, chuyện khác thì không nói làm gì, nhưng cố động đến tân pháp, tân chính là lão lại có những ý nghĩ kinh người , đám giúp việc cho lão quả thực đã có hơi sợ, năm ngoái lão nghĩ ra việc nếu ăn trộm mà giá trị từ năm lượng trở lên thì phải phạt tù ít nhất ba năm, điên hay sao, cứ như trước đập cho tên trộm tám mươi gậy là xong cần gì lằng nhằng, vừa đây lão lại muốn, đất đai sở hữu tư nhân, hoặc của triều đình, ngoài khế ước ra còn cần có trát của Tri huyện hoặc Tri phủ sở tại chứng nhận,,, thật đúng là ăn no rỗi việc, Trịnh Cán cũng bắt đầu hơi sợ lão, tư tưởng của lão đi trước thời đại này còn hơn cả hắn. Trịnh Cán phất tay để mọi người im lặng rồi cười nói: “Nào nào, Lê Ái Khanh lần này có gì tân kỳ muốn tâu?”
Lê Quý Đôn trợn mắt nhìn đám người Vũ Huy Tấn rồi nói:
- Hồi bẩm Vương thượng., lần này thực ra không phải biến pháp mà thần muốn đề xuất một việc khác
“ Việc gì vậy”
Lê Quý Đôn móc một bản tấu trong ngực áo ra đưa cho Trịnh Cán rồi nói
“kỳ thật việc này không phải do thần nghĩ ra, mà là đám thương nhân Đại Thanh cùng với Tây Dương đề xuất . tháng trước Hồng Lư Tự Thiếu Khanh dâng tấu nói rằng, hội buôn của Đại Thanh và Hội buôn Tây Dương đề xuất với triều đình rằng, xin được bỏ tiền ra làm đường từ Thăng Long xuống An Quảng và An Quảng đến Nhạn Môn Quan”
Lê Quý Đôn vừa dứt lời, Trịnh Cán đã nghĩ ngay đến điểm lợi ích, hắn lại hỏi:
- Vậy đám thương nhân đó bỏ tiền ra làm đường lớn cho quả nhân, chúng muốn có ưu đãi gì
Điều này dĩ nhiên rồi, kẻ tự nhiên tốt với ta chưa chắc đã mang ý tốt
Lê Quý Đôn lại nói:
- Hai hội buôn này muốn nhúng tay vào việc buôn muối của Triều Đình và cũng muốn buốn bán thêm nhiều hàng hóa từ đất nước ta đi và từ đất nước họ đến, bọn họ muốn Vương thượng giảm thuế cho họ, Trịnh Cán gật gù, cái này có phần giống với các công ty đa quốc gia đời sau, muốn buôn muối ư, cũng được, muốn mở rộng địa bàn, quả nhân cũng chuẩn cho đấy. Trịnh Cán đã nhìn thấy sự lợi hại của vẫn đề này, Tiền trang của hắn qua lần này tất có khả năng đấu nhau với Trịnh Tông một lần, nhưng trước hết cần phải cải cách tiền tệ trong nước trước đã
Trịnh Cán đặt bản tấu của Hồng Lư Tự Thiếu Khanh xuống rồi nói: “Phương án nay ta phê chuẩn ngay bây giờ, Nhưng không cho phép chúng ức hiếp dân lành, mọi quy tắc phải thuận mua vừa bán. Hơn nữa nếu nhân lực không đủ, cho chúng một ít tù binh Lang Xang. Ngoài con đường này ra, sau này chúng ta sẽ làm thêm nhiều con đường khác”
Trịnh Cán không nghì ngờ gì con đường này nếu thành công, khả năng kiểm soát biên giới của Triều đình sẽ lớn hơn rất nhiều, trong trường hợp xấu nhất, triển khai quân đội đến đó không mất nhiều thời gian như trước.
Trịnh Cán lại nói:
“ Truyền Lệnh quả nhân, nhanh chóng đem đến An Quảng 2000 tên tù binh Lang Xang, đồng thời cử Ngô Thì Nhậm giữ chức Khâm sai đại thần, đốc thúc việc làm đường, lệnh cho Diêm Vận Sứ An Quảng toàn lực hiệp trợ, thêm nữa, giao cho Thuế Vụ ty, nghiên cứu phương án giảm thuế trình quả nhân phê chuẩn, giảm thì giảm, nhưng phải nhớ không cho chúng bóc lột xương máu của bá tính”
Thăng Long tới An Quảng, cũng như thể có con đường cao tốc Hà Nội Móng Cái vậy, đây chính là một con đường hái ra tiền, nói đến tiền đột nhiên Trịnh Cán cứng họng, hắn đã tìm ra cách để đối phó với Đồng Bạc Bắc Đại Việt kia, hắn vội nói:
- Thuế vụ ty, các khanh nghe đây, nói với bọn chúng, sau này quả nhân chỉ dùng bạc ròng hoặc vàng để buôn bán với bọn chúng, và viết ý chỉ của quả nhân, nói quả nhân sẽ tạo điều kiện tốt nhất cho chúng, quả nhân không cổ hủ như các đời trước, Quả nhân cho phép các công ty Đông Ấn, Tây Ấn gì đó, nhất loạt mở thương điếm ở Thăng Long, không cần phải qua Phố Hiến nữa (1)
Viên Thuế vụ khanh vội vã đứng dậy: Thần tuân chỉ
Chuyện này bọn họ đã quyết định xong ngay tại chỗ, nói xong việc làm đường, hội nghị liền chính thức bắt đầu. Trịnh Cán ngồi trên ngai vàng nói: “, các khanh chắc hẳn là biết nội dung của buổi họp này, Nói việc tây chinh với các vị trước, trận chiến với Lang Xang. Nguyễn Hữu Du đã viết báo cáo rồi, tin rằng các vị cũng đều đã xem rồi. ta sẽ không nhiều lời nữa. nói cụ thể về việc nắm trong tay vùng đất mới.”
Trịnh Cán đợi đám đại thần tiêu hóa lời hắn rồi lại nói tiếp: “Xét đại cục. ba vương quốc hậu duệ của Lan Xang đã không còn tính uy hiếp nữa binh lực của chúng quá chênh lệch. Cho dù là Xiêm cũng không giúp bọn chúng. Còn về phần quân đội Miến Điện, chắc bọn chúng bận rộn thậm chí là sứt đầu mẻ trán với Đại Thanh ta không tính đến , trận chiến này, mục đích chính là dạy cho bọn chúng một bài học và thu lương thực. tính sơ bộ lần tham chiến này lương thực đã đủ cho cả nước ăn trong hai năm rưỡi.
Đợi đám đại thần trợn mắt há mồm xong, TRịnh Cán lại nói, đất đai của Lang Xang khá tốt, mặc dù hơi nóng nhưng không vấn đề gì, chúng ta đã chiếm được rồi sau này không cần lo lương thực nữa.
Hoàng ĐÌnh Bảo đứng dậy”
“, Vương Thượng, nhưng đường xá xa xôi thì làm sao đây?”
Trịnh Cán nhíu mày rồi nói
“ Có lẽ cần xẻ Trường Sơn làm hai nửa”
Trịnh Cán không phải nói đùa, việc này chắc hẳn là có thể làm được, hắn tin rằng với lượng tù bình hiện tại, chia đôi Trường Sơn không thành vấn đề, rất có thể hắn chính là vị Chúa đầu tiên nghĩ đến việc này, các đại thần lục tục gật đầu, đường đến An Quảng đã làm, thì ngại gì mà không xẻ núi, việc này cứ thế coi như đã bàn luận xong, Đoạn Thụ liền nói sang việc khác
“Vương Thượng, Chúng ta đánh mất Thái Nguyên, Tên khốn Trịnh Vĩnh Bình, trở giáo phản bội, việc này chúng ta phải tỏ thái độ, .”
Trịnh Cán suy nghĩ một lát rồi nói,. :
- Mặc dù Hoàng Thượng không ở đây, nhưng trên lý thuyết Đại Việt vẫn là của Hoàng Thượng hơn nữa chúng ta căn bản không thể làm gì, không nên trở mặt một cách trắng trợn, cho nên duy trì im lặng là tốt nhất, đợi sau này tính một thể?”
Trịnh Cán nghiêng người sang Hoàng Đình Bảo và Phạm Ngô Cầu, “ Hai khanh có ý kiến gì không”
Phạm Ngô Cầu và Hoàng Đình Bảo nhìn nhau, Phạm Ngô Cầu đứng dậy nói :
“ Hồi bẩm Vương thượng Chuyện này ta cũng đã trằn trọc suy nghĩ mãi. Trong vòng nửa năm sắp tới. chiển lược trọng tâm của chúng ta vẫn là ở phương Tây, và phương nam không phải ở phương Bắc. Nếu cùng triều đình đối kháng, thì chắc chắn sẽ ảnh hưởng rất lớn đến việc chuẩn bị cho cuộc chiến của chúng ta. cho nên thái độ của ta rất rõ ràng, cứ tạm thời không động đến triều đình, chúng ta phải dốc toàn lực ổn định phía tây chuẩn bị chiến tranh với Nam. Gần đây Nguyễn Huệ sắp không nhịn được nữa rồi”
Hoàng Đình Bảo cũng nói:
“ Ý thần chính là như Phạm tướng quân, không biết điện hạ nghĩ thế nào”
Trịnh Cán cười lạnh một tiếng nói: “Im lặng , vì sao phải im lặng cho rằng ta dễ ăn hiếp sao?”
Nói đến này, Trịnh Cán đứng lên, nói chắc như đinh đóng cột: “Quả nhân thân là Đô nguyên Soái Tổng quốc chính được đích thân Tiên vương ngự phong, có thể không so đo Thái nguyên bị mất, có thể không nói gì cả với Trịnh Tông, thế nhưng Ta không cho phép hai kẻ tạo phản kia làm quan cho Triều Đình, nếu Triều đình dám dùng bọn chúng, sau này quả nhân nhất định sẽ không khách khí với Triều Đình như bây giờ đâu
Lê Quý Đôn quá sợ hãi, vội vàng khuyên nhủ: “Không nên, Vương thượng, đấy là có cớ bị cho là mưu phản, sẽ hủy đi thanh danh của ngài, mọi chuyện từ từ rồi sẽ có cách,.”
Vũ Huy Tấn cũng khuyên nhủ: “Vương thượng, việc này phải suy nghĩ kỹ mới được, không thể lỗ mãng, hắn dù sao cũng là thiên tử Đại Việt, chúng ta phạm thượng, sẽ bị cho là bất nghĩa.”
Trịnh Cán thấy cấp dưới căng thẳng thì cũng ý thức được mình hơi vội vàng, lòng người chí ít vẫn coi Lê Hiển Tông là chân mệnh thiên tử, hắn cười nói:
- Được rồi, không so đo thì không so đo,. Nhưng ta nhất định sẽ cho chúng sứt đầu mẻ trán
………………….
(1) Trước thời Trịnh Cán các giáo sĩ và thương nhân Bồ Đào Nha là những người đầu tiên đặt chân đến Đại Việt. Khác với các thương nhân phương Tây khác, các thương nhân Bồ Đào Nha không đại diện cho công ty nào và không đến cư ngụ, mở thương điếm. Họ chỉ thông qua các trung gian để gom hàng hóa hoặc giao dịch. Các thuyền Bồ Đào Nha đến Đại Việt đều xuất phát từ Ma Cao chiếm được của Trung Quốc và khi giao dịch xong họ cũng trở về Ma Cao Hàng hóa họ mang đến Đại Việt gồm có: vũ khí, chì, đồng, kẽm, diêm sinh, cánh kiến; họ mua về tơ lụa, đường, trầm hương, kỳ nam và cá khô.
Các lái buôn Hà Lan tiếp cận với thị trường Đàng Ngoài qua các lái buôn Nhật Bản từ năm 1637. Dù đã dùng cách đút lót, các thương gia Hà Lan vẫn không được chúa Trịnh cho mở thương điếm ở Thăng Long mà chỉ được vào Phố Hiến. Đến năm 1644, họ mới thực hiện được ý định này.
Việc buôn bán này thực chất là sự trao đổi giữa 2 thương điếm của công ty Đông Ấn Hà Lan tại Nhật Bản (tên là Hirodo) và thương điếm ở Phố Hiến. Người Hà Lan mua bạc của Nhật để thanh toán cho các loại tơ (tơ Đại Việt và tơ Trung Quốc mua tại thị trường Đàng Ngoài), lụa, quế, sa nhân, đồ gốm... Hàng hóa mua từ Đại Việt được thu gom tại Phố Hiến và mang sang Nhật bán cho người Nhật.
Công ty Đông Ấn Anh bắt đầu chú ý đến Đại Việt từ đầu thế kỷ 17. Năm 1616, người Anh đến Đàng Ngoài buôn bán nhưng không có kết quả.
Năm 1672, người Anh quay lại. Năm 1673, họ được mở thương điếm ở Phố Hiến và sau chuyển lên Kẻ Chợ. Tuy nhiên, việc buôn bán của người Anh gặp khó khăn do phải thông qua các quan lại của triều đình Lê-Trịnh. Vì vậy, người Anh đóng cửa thương điếm vào năm 1697. Sau đó thỉnh thoảng các tàu Anh mới đến Đàng Ngoài và tới năm 1720 thì chấm dứt hẳn
Khi các thương nhân Pháp sang Đại Việt, họ được sự trợ giúp thông tin rất nhiều từ các giáo sĩ trong Hội truyền giáo hải ngoại.
Sau lần đầu không thành công năm 1669 do chính sách cấm đạo, năm 1680, người Pháp đã bắt đầu tiếp cận được thị trường Đàng Ngoài. Nhờ quan hệ tốt và hàng hóa bán rẻ hơn người Anh, người Pháp được mở thương điếm tại Phố Hiến.
Tuy nhiên, do hoạt động của thương điếm không hiệu quả và có dính dáng tới việc truyền đạo nên bị triều đình Lê-Trịnh nghi ngờ. Năm 1682,công ty Đông Ấn của Pháp phải rút lui khỏi Phố Hiến.
Tác giả tưởng tượng rằng, dưới tân chính của Trịnh Cán nền kinh tế đại việt vốn quan liêu sẽ khá hơn.
