Kinh thành Thăng Long đã vào tháng bảy,
Kẻ chợ với ba mươi sáu phố phường vẫn tấp nập buôn bán. Từ khi Trịnh Cán cải cách thương mại,. việc giao dịch các thương phẩm lại càng ngày một phát triển. Thương nhân ngoại quốc cũng đi lại trong thành nhiều hơn, Triều đình còn đặc biệt lập ra rất nhiều nơi giao dịch, nào lương, vải vóc. trà. tơ lụa. mỗi ngày đều có một lượng hàng hóa lớn được xuất ra; những chiếc xe ngựa chất đầy hàng hóa đua nhau qua ại trên phố phường Kẻ chợ; từng đàn từng đàn trâu ngựa, thậm chí có cả lạc đà chất đầy hàng hóa cùng với khát vọng giàu có từ Đại thanh, Bồ đào Nha, Tây Ban Nha, Hà Lan, Pháp đi vào đại môn thành Thăng Long.
Trịnh Cán đã nhìn thấy cơ hội kiếm tiền từ đám thương nhân này hắn đã đặc biệt chỉ đạo Đinh Thì Trung lập ra một tiền trang, gần giống như ngân hàng ngày này kêu bằng Thăng Long Tiền Trang, chuyện nhận tiền bạc và viết ra ngân phiếu, thậm chí còn đổi cả ngoại tệ, điều này khiến cho việc buôn bán dễ dàng hơn nhiều, thử nghĩ xem, mang theo một tờ giấy tất nhiên là tiện hơn chở theo hàng xe tiền đồng nhiều lắm chứ,…
Sáng ngày hôm nay, trong dòng người xô bồ qua lại của Kẻ Chợ bỗng xuất hiện một đoàn người từ xa xa. Đi theo họ phần lớn là những người đàn ông to khỏe trông như thị vệ hộ tống.
người đần ông đi đầu nhắm chừng hơn ba mươi tuổi, mặc cẩm bào đắt tiền trên tay còn cầm một cái tẩu thuốc, trông đúng là một kẻ nhà giàu mới nổi, bên cạnh hắn là một cậu bé, câu bé này chừng bảy tám tuổi, toàn thaan là tơ lụa đắt tiền, đai lưng còn giắt ngọc bội kim ngư. Cậu bé nói với người bên cạnh
“Chúng ta vào đây xem thử!”
Họ dừng chân trước một cửa tiệm lớn. trước tiệm tấm bảng to lớn màu đỏ chữ vàng hai chữ “Lê Ký” to tướng rồng bay phượng múa. Đây là một tiệm tơ lụa vải hoa. là tiệm vải lớn nhất nhì của chợ này, có tin đồn tiệm vải này là sân sau của Lê Quý Đôn, nhưng Lê phủ chưa bao giờ thừa nhận.
nam tử trung niên gật gật đầu, hắn khoát tay sau lưng ngang nhiên đi vào tiệm. Nơi này rất ít khách, dĩ nhiên rồi bời vì Lê Ký không bán lẻ bao giờ cả.
Một tên giúp việc lao ra định đỡ các vị khách quý vào thì bị một tên hộ vệ cản lại, hắn thừ người ra rồi lui xuống, Tên giúp việc đương nhiên không biết được, nếu biết hắn đã tè cả ra quần. Cậu bé kia không ai khác chính là Điện Đô Vương, đương kim chúa Trịnh của Đại Việt Trịnh Cán. Trịnh Cán lần này vi phục xuất tuần, lý do cho chuyến đi này chính là hắn đã cảm nhận được một nguy cơ đang hình thành trong đất nước của hắn.
Lúc này, đại trưởng quầy tiệm tơ lụa được tin đã đi ra nghênh tiếp. Hắn hiển nhiên là người từng trải bao sóng gió, chỉ mới nhìn đã thấy ngay chiếc miếng ngọc bội quý giá được thắt giữa dây lưng Trịnh Cán. hắn vội khom người hành lễ: “Tiểu tiệm Lê Tuân Du hoan nghênh quý khách giá lâm.”
Đinh Thì Trung bên cạnh trịnh cán nói
“Tìm một thượng phòng sạch sẽ yên tĩnh, chủ nhân nhà ta muốn bàn bạc vụ làm ăn với ngươi.”
“Được! Được! Xin hãy đi theo ta vào phòng quý khách.”
Đại trưởng quầy nghe bàn làm ăn vội dẫn hai cha con họ vào phòng khách quý. Trong phòng trang hoàng tương đối tao nhã. chính giữa phòng là chiếc giá gỗ tử đàn cùng bình phong bạch ngọc được khắc từ bạch ngọc đông hải. trong suốt và mát lạnh không chút tì vết, bên cạnh là bộ bàn ghế cũng làm từ gỗ tử đàn hương vô cùng trau chuốt, tên trưởng quầy cúi thật thấp
“Hai vị quý khách xin mời ngồi!”
Đại trưởng quầy vẫn chưa đoán được gốc gác của hai người họ. nên càng không dám nề hà. Hắn vội mời hai người ngồi xuống, lại lệnh cho thị nữ dâng trà Tân Cương thượng hạng lên mời. xong mới cười nói: “Không biết hôm nay hai vị ghé bổn tiệm là vì nguyên do gì...”
Trịnh Cán cầm chén trà lên ngắm ngía bức bình phong bạch ngọc sau lưng. Gật gù, xem ra Lê Quý Đôn làm ăn không tệ, Lúc này. Đinh Thì Trung bên cạnh bèn lên tiếng:
“Là thế này, bọn ta định sẽ mua một vạn khúc vải lụa thượng hạng, muốn đến để hỏi thăm giá chút.”
Nghe đến 1 vạn khúc lụa, Lê Tuần Du trợn trừng hai con mắt vội nặn ra một nụ cười cầu tài nói,.
“Không đắt, không đắt, thường mỗi khúc là một quan 7 tiền(1).”
“Hử?” Trịnh Cán giật mình, hắn vội nói: “Ta nhớ năm ngoái mới chỉ tám tiền thôi mà. sao mới có hai năm mà giá đã tăng gấp đôi rồi?”
Đại trưởng quầy nhìn Trịnh Cán một hồi, hắn bỗng ý thức được người này không phải là con buôn, nếu người làm ăn sao lại không biết giá cả thị trường.chỉ e người này thân phận không đơn giản. nhất là đám hộ vệ kia, đều không phải người thường. Nghĩ thế trong lòng hắn lại càng lo lắng, không dám cười giễu họ vô tri, bèn nói:
“Hai vị đại gia chủ yếu là do lượng tiền bây giờ lưu thông rất nhiều dẫn đến vật giá leo thang, hơn nữa lại có cả tiền giả thật lẫn lộn. .”
Trịnh Cán trầm mặc, kỳ thực Đinh Thì Trung sau khi mở tiền trang thì đã báo cáo hắn chuyện này. Tiền đồng sau khi hắn lên ngôi thì đã không sử dụng tiền của Lê Hiển Tông và các loại tiền trước đó nữa (2) nữa mà cho đúc tiền riêng của hắn, đều là do triều đình và một số nơi được đúc, thế nhưng mặc dù triều đình quy định tỷ lệ trộn lẫn kim loại thế nhưng vẫn có nơi không tuân theo,. Kết quả đã có vô số loại tiền được đẩy lên thị trường, dẫn đến giá cả của các loại vật phẩm đều tăng, nhưng hắn lại không ngờ rằng nó lại tăng đến mức này.
Nhưng hắn lại nghe thấy Đinh Thì Trung hỏi
“Được rồi, Bọn ta muốn mua một vạn khúc, các ngươi sẽ nhận tiền tệ gì?”
Nói đến tiền tệ. đại trưởng quầy lập tức hồi hộp, hắn vội nói: “Khác quan, tiền đồng chúng ta không nhận, chỉ nhận vàng thoi hoặc bạc nén”
“Vì sao? Triều đình không phải có quy định, tiền nào thì cũng đều như nhau hay sao.”
Dù trưởng quầy ý thực được thân phận của hai người không phải tầm thường, nhưng khi nói đến lợi ích thì tuyệt không nhượng bộ, “ Hai vị đại gia. tiền đồng không nhận, đây là quy định trong ngành. Các vị có thể đi đến phường quỹ đổi thành tiền bạc, hoặc tiền vàng, hoặc tốt nhất là tiền bạc Đoan Vương ,Ngoài hai loại tiền này ra. bổn tiệm sẽ không nhận bất kỳ tiền gì ngoài việc hai vị trực tiếp trả bằng vàng bạc?”
“Nếu đã không nhận tiền bạc, vậy sao tiền bạc Bắc Đại Việt các ngươi lại nhận, đó là tại sao?”
Đây mới thật là mục đích thật sự mà hai người họ đến đây. Trịnh Cán đã lờ mờ nhận ra mưu kế của Trịnh Tông, vị huynh đệ của hắn đã khống chế được tiền tệ của Đại Việt đến một mức độ nào nào đó. Trịnh Cán ngồi thẳng lưng tỏ vẻ rất quan tâm việc này.
Đại trưởng quầy có phần khó xử. hắn do dự một lúc mới nói: “Đây chắc là sự mà Đại Việt ai ai cũng biết, dù là nơi nào trên Đại Việt này cũng vậy, tất cả cửa tiệm đều chỉ nhận tiền Đoan Vương, người Đại Thanh gọi là tiền bạc Cảnh Thống (3), kỳ thực các loại tiền này cũng giống nhau cả. Nói thế này vậy, nếu ngươi dùng tiền đồng để mua lụa. vẫn là một quan bảy tiền. nhưng nếu dùng tiền Đoan Vương đến mua chỉ cần một quan 2 tiền. Đây là giá trong ngành rồi.”
Mắt Trịnh Cán đã giật giật mấy cái toát lên phẫn nộ thoáng qua. hắn cố khắc chế sự giận dữ trong lòng hỏi: “Không lẽ không có ai làm nhái sao?”
Đại trưởng quầy lại rút trong ngục ra một đồng tiền bạc Cảnh Thống ra đặt trên bàn. hắn đưa đồng xu đến trước mặt Trịnh Cán cười nói: “Tiền bạc Cảnh Thống có một đặc điểm khiến không ai nhái được, đó là bạc đủ phần, một đồng tiền này nặng một lạng, không xê dịch, có kẻ ngu mới làm nhái, nào hai vị mời xem.”
Hắn cầm tiền bạc lên dùng hai ngón tay kẹp nó lại. sao đó thổi mạnh vào rìa của đồng xu rồi đặt bên tai Trịnh Cán. để hắn nghe tiếng ung ung của kim loại.
“Nghe rõ chưa, đây chính là đặc trưng tiền bạc Cảnh Thống, không ai có thể làm giả. Nếu bị làm giả rồi thì đâu còn ý nghĩa gì. Hơn nữa làm giả thế nào, chả lẽ cho thêm bạc”
Trịnh Cán cầm qua đồng xu ngắm nghía tỉ mỉ. Đồng xu này quả thật làm rất tinh tế, không có góc cạnh làm đau tay, trên đó còn có bốn chữ Cảnh Thống Thông Bảo. đằng sau là bức họa Rồng bay,
“ngươi khẳng định là nó còn đáng giá hơn cả tiền đồng ư?”
“đúng!” đại trưởng quầy trả lời không chút do dự: “Tiền quan giá một quan một lượng, nhưng tiền này lại một quan ba tiền một đồng. Vì tiền quan còn có làm giả. nhưng này lại không, hơn nữa mang theo nó rất tiện. Mấy năm nữa thôi, đợi tiền bạc này tràn vào Kinh nhiều hơn. ta đoán tiền đồng chỉ có thể buôn bán nhỏ, làm ăn lớn sẽ không ai dùng tiền đồng.”
Nghe đến câu này mà mặt Trịnh Cán biến sắc. Hắn hừ mạnh một tiếng đứng dậy.
Trở về cung, Trịnh Cán âm thầm thở ra một hơi trọc khí, may mà hắn phát hiện ra sớm, nếu không chỉ một hai năm nữa, Trịnh Tông thực sự sẽ có thể triệt để khống chế tiền tệ của Đại Việt, có muốn cấm cũng chẳng cấm được. Lúc ấy, Trịnh Tông sẽ trở thành người nắm quyền thực sự của Đại Việt. Thế nhưng hắn lấy bạc ở đâu ra mà nhiều vậy, Trịnh Cán vừa nói ra thì đã nghĩ đến câu trả lời, chắc hẳn là ở các vùng đất vừa chiếm được, khốn thật,
Trịnh Cán đã bắt đầu nhận ra mình đã mất đi lợi thế xuyên Việt, giờ đây có lẽ hắn phải chính dựa vào bản thân, nhưng kiến thức lịch sử biết trước sẽ không còn giúp hắn nhiều như trước.
Đinh Thì Trung bên cạnh lại nói tiếp:
- Vương thượng. không chỉ khống chế tiền tệ, Bắc Đại Việt bọn hắn hắn thông qua việc phát hành tiền bạc, đã không ngừng dồn hết tất cả tài nguyên vật tư của Đại Việt về Cao Bình. Theo thần được biết, bắt đầu từ năm ngoái, bọn họ bắt đầu thu mua tơ tằm. trà. gốm sứ. sắt thô từ chúng ta , hơn nữa còn chiêu mộ thợ lành nghề từ các châu huyện. Dã tâm của Trịnh Tông không nhỏ .
Trịnh Cán âm thầm suy nghĩ có lẽ hắn đã nhầm Tây Sơn không phải là mối uy hiếp lớn nhất của triều đình,. So với Trịnh Tông, Nguyễn Huệ căn bản chẳng là gì. Hắn chẳng qua chỉ là một người xứ Hồ thơm, nếu hắn muốn tạo phản soán vị, phải mất một thời gian dài thu phục nhân tâm người thiên hạ Nhưng Trịnh Tông lại khác, hắn là tông thất, hơn nữa cũng lại là hậu duệ của Trịnh Sâm như Trịnh Cán hắn, rất nhiều người trong thiên hạ này đều đồng tình với thái tử hắn, so với Trịnh Cán hắn lại là con cả, cộng thêm giờ đây hắn đã tự xưng Thân Vương. Đây chẳng khác nào tỏ cho thiên hạ thấy hắn có đủ quyền để kế thừa đại thống , xem ra nếu không có biện pháp gì, chỉ sợ qua mấy năm sau Trịnh Cán sẽ bị ăn không còn cả xương cốt
Hắn quay ra hỏi Đinh Thì Trung
“Ngươi nói thử, liệu quả nhân có cách nào để áp chế hắn. cấm tiền bạc Cảnh thống lưu thông trong Đại Viêt?”
Đinh Thì Trung cúi đầu.
“Không! Vương thượng, không có cách nào cấm nổi, ”
Trịnh Cán trầm ngâm một lúc, hắn đã hiểu ý của Đinh Thì Trung. Xem ra hiện tại chỉ còn có một cách mà thôi
Hắn vỗ tay ra lệnh:
- Ảnh vệ Chu tước!!
………………..
(1) là một đơn vị tiền tệ cổ của Việt Nam dùng đến đầu thế kỷ 20. Kể từ thời nhà Lê thì một quan là 10 tiền. Một tiền quý (tức cổ tiền) là 60 đồng tiền nên một quan là 600 đồng. Tỷ số này áp dụng trong mọi hối đoái giữa dân chúng và chính quyền như tiền nộp sổ để thí sinh đi thi, thuế má...Trong khi đó nếu chi tiêu trong dân chúng thì hay dùng tiền gián (tức sử tiền) với một quan chỉ có 360 đồng tiền gián.Hệ thống đơn vị này từ đó được dùng ổn định trong các đời vua sau, qua nhà Mạc, thời Lê trung hưng tới khi nhà Nguyễn chấm dứt, nghĩa là trong hơn 500 năm, đến lúc chế độ phong kiến Việt Nam kết thúc
Ở đây nói thêm một chút ngoài lề khi Trịnh Cán lên ngôi đã nâng tỷ giá lên một quan tiền là 1000 đồng và lệ hối đoái là một quan tiền có giá trị bằng một lạng bạc ròng, từ đó mới có câu truyện ở trên.
(2)Tiền tệ nước Đại Việt tại Đàng Ngoài (và cả Đàng Trong) trải qua những biến động khá phức tạp. Do sự phát triển mạnh của ngoại thương, tiền đồng rồi tiền kẽm trong nước được dùng cùng lúc với những đồng bạc của phương Tây, thoi vàng và bạc đỉnh và tiền của Nhật Bản mang đến Nguyên thời Lê Trung Hưng đồng thời sử dụng các đồng tiền sau
Vĩnh Thọ thông bảo
Vĩnh Trị nguyên bảo, Vĩnh Trị thông bảo
Chính Hòa thông bảo
Tiền Cảnh Hưng
