- Học thuyết Ngũ Hành là học thuyết âm dương, liên hệ cụ thể hơn trong việc quan sát, quy nạp và sự liên quan của các sự vật trong thiên nhiên. Trong y học, học thuyết Ngũ Hành được ứng dụng để quan sát quy nạp và nêu lên sự tương quan trong hoạt động sinh lý, bệnh lý các tạng phủ. Người xưa thấy có 5 loại vật chất chính: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ và đem các hiện tượng trong thiên nhiên vào trong cơ thể con người và xếp theo 5 loại vật chất trên gọi là Ngũ Hành. Ngũ Hành còn có ý nghĩa nữa là sự vận động, chuyển hóa các vật chất trong thiên nhiên và của tạng phủ trong cơ thể.   

Ngũ hành và ngũ tạng có liên quan mật thiết với nhau, chế ước lẫn nhau.   

Mà Trung y của chúng ta chính là đem học thuyết Ngũ Hành vận dụng vào trong việc chẩn đoán bệnh tật; tìm tính năng và tác dụng của thuốc; tiến hành công tác bào chế thuốc men.   

Hồ lão đứng sau bàn, chắp tay giảng giải. Sau đó nhìn những sinh viên bên dưới, nói:   

- Những lý luận này đều đã được viết rõ ràng trong sách, tôi cũng không cần phải ghi lên bảng nữa. Nhưng mọi người nhất định phải nhớ kỹ. Ngay cả đạo lý cơ bản như vậy cũng không hiểu, vậy thì không xứng nói mình đã học qua Trung y cơ sở.   

Hơn nữa những lý luận này đều được dùng làm căn cứ khi vận dụng Trung y. Nói cách khác, thoát ly những căn cứ này, muốn dựa vào Trung y cứu người chỉ là chuyện viễn vông.   

Giang Khương ngồi bên cạnh, thấy Hồ lão thuận miệng giảng dạy, trong lòng thầm phục:   

- Sư phụ đúng là giảng bài không sai. Ít nhất nhìn biểu hiện của những sinh viên, nhất định bọn họ sẽ cố gắng.   

- Nhất viết Thủy, nhị viết Hỏa, tam viết Mộc, tứ viết Thạch (Thổ), ngũ viết Cam (Kim), năm tính chất đặc biệt của Ngũ Hành.   

Dưới sự giảng dạy của Hồ lão, rất nhanh tiết học đã gần chấm dứt. Hồ lão nhìn đồng hồ, thấy còn cách giờ tan học khoảng mười lăm phút, liền ngừng bài giảng, cười nói:   

- Được rồi, thời gian còn lại, nếu bạn học nào có gì không rõ, hoặc nghe không hiểu thì có thể hỏi lại.   

Không thể không nói, sự nghiêm túc của Hồ lão có thể trấn trụ tràng diện, nhưng trong những trường hợp tùy ý, thật ra cũng khiến người ta có cảm giác thân thiết.   

Nghe Hồ lão nói xong, trong phòng thoáng yên tĩnh lại, nhưng rất nhanh có người giơ tay.   

Mặc kệ nói như thế nào, vừa nãy Hồ giáo sư đã nói, muốn qua được học phần này, ngoại trừ thành tích thì còn phải xem biểu hiện trong lớp. Giơ tay hỏi bài không phải là biểu hiện trong lớp sao? Muốn có vấn đề thì sẽ có vấn đề. Cho nên, một số học sinh thông minh đã giơ tay.   

- Giáo sư, vừa rồi thầy nói đến lý thuyết “Bổ mẫu tả tử”. Em thật sự không hiểu lắm.   

Một nam sinh đứng lên hỏi.   

- Ừm, không sai. Vấn đề này đối với các bạn vừa mới tiếp xúc với học thuyết Ngũ Hành quả thật có chút khó hiểu.   

Hồ lão mỉm cười tán thưởng một câu, khiến cho vị nam sinh kia cảm thấy vui mừng.   

Giang Khương đang ngồi buồn ngủ bên cạnh, đột nhiên nghe Hồ lão gọi:   

- Giang Khương, cậu lên trả lời vấn đề này của học sinh đi.   

- Vâng.   

Cơ thể Giang Khương cứng lại, sau đó ngẩng đầu nhìn Hồ lão. Thấy Hồ lão nhìn mình, Giang Khương có chút tỉnh táo lại, vội đứng lên bước đến.   

- Nguyên tắc “Bổ mẫu tả tử”?   

Nhìn ánh mắt tò mò của hơn hai trăm sinh viên, Giang Khương có chút khẩn trương, vất vả lắm mới nhớ lại được vấn đề của bạn nam sinh kia hỏi, liền dùng tay che miệng ho một tiếng, bình tĩnh lại rồi mỉm cười đáp:   

- Bổ mẫu tả tử nói chính xác chính là Hư bổ mẫu, Thực tả tử. Tất cả mọi người đều biết Ngũ Hành tương sinh tương khắc. Mộc sinh Hỏa, vậy Mộc chính là Mẫu; Thổ sinh Kim, vậy Thổ chính là Mẫu…   

- Ngũ tạng ứng đối với Ngũ hành là Gan tương ứng với Mộc; Tim tương ứng với Hỏa; Lá lách tương ứng với Thổ; Thận tương ứng với Thủy; Phổi tương ứng với Kim.  

Đối với những lý luận này, Giang Khương càng nói càng lưu loát, không còn khẩn trương như ban đầu.   

Các sinh viên xung quanh cũng dụng tâm mà nghe vị giáo sư thoạt nhìn không lớn tuổi cho lắm, nhưng lại thân thiết hơn vị Hồ giáo sư lớn tuổi kia nhiều.   

Hồ lão ở bên cạnh cũng âm thầm gật đầu, gương mặt lộ vẻ hài lòng.   

- Bổ mẫu chính là dựa vào quan hệ mẫu tử mà trị liệu. Tôi xin đưa ra một ví dụ. Người bệnh lao phổi lâu ngày (Phế hư lao). Trên nguyên tắc, bệnh ở Phế, Phế suy, sẽ được điều trị ở Phế, tức là bổ Phế. Tuy nhiên vì bệnh lâu ngày, Phế kém chức năng, không đủ sức tự phục hồi, do đó, cần áp dụng nguyên tắc: "Hư bổ mẫu". Tỳ Thổ sinh Phế Kim, do đó phải bổ Tỳ Thổ. Thực tế lâm sàng cho thấy, trong việc điều trị lao phổi, ngoài việc dùng thuốc diệt trùng, ăn uống bồi dưỡng tốt sẽ giúp việc điều trị lao phổi phục hồi nhanh hơn. Đây là ý nghĩa mà người xưa thường đề cập đến: "Dĩ Thổ sinh Kim"   

Giang Khương mỉm cười nhìn vị nam sinh kia, hỏi:   

- Bạn học đã hiểu chưa?   

Giang Khương giảng giải rất rõ ràng, vị nam sinh đó đã hiểu được ý nghĩa của vấn đề mình đã hỏi, liên tục gật đầu:   

- Cảm ơn Giang lão sư, em hiểu rồi ạ.   

Giang Khương gật đầu đáp lại, quay sang nhìn Hồ lão. Thấy Hồ lão mỉm cười nhìn hắn, hắn liền quay xuống hỏi mọi người:   

- Còn có vị bạn học nào đặt câu hỏi nữa không?   

Có người dẫn đầu, hiện tại trên bục giảng lại là một vị lão sư đẹp trai, khiến cho người ta không cảm thấy căng thẳng như vị lão sư già, đám sinh viên tất nhiên là hăng hái, trong khoảng thời gian ngắn ba bốn cánh tay cùng giơ lên.   

Giang Khương nhìn lướt qua, sau đó nói:   

- Vị bạn học mang mắt kính ngồi hàng thứ tư.   

Thấy Giang Khương gọi mình, vị nam sinh kia lộ ra vẻ mặt khiêm cung, nói:   

- Giang lão sư, vừa rồi thầy nói trong Ngũ Hành có quan hệ tương thừa và tương vũ. Vậy hai cái này có cái gì khác với tương sinh tương khắc?   

Giang Khương mỉm cười gật đầu, sau đó nói:   

- Vấn đề này hỏi rất hay. Tương thừa tương vũ có quan hệ rất lớn với tương khắc, nhưng lại không có vấn đề gì với tương sinh.   

- Bởi vì tương thừa là trường hợp hành này khắc hành kia quá mạnh. Ví dụ: Dùng dao lớn (Kim) để cắt cây nhỏ (Mộc).   

Mà tương vũ lại là trường hợp hành này không thể khắc được hành kia. Ví dụ: Dùng dao nhỏ (Kim) để chặt cây to (Mộc)   

Giang Khương giải thích, không chỉ khiến vị nam sinh kia liên tục gật đầu, mà các sinh viên khác cũng tỏ vẻ thấu hiếu. Dù sao vừa rồi Hồ giáo sư giải thích cũng không rõ ràng như vậy.   

Thấy các sinh viên đều gật đầu, Giang Khương hài lòng mỉm cười, sau đó nói:   

- Được rồi, đến phiên bạn nữ sinh mặc áo đỏ. Bạn có vấn đề gì không?   

Sắc mặt bạn nữ sinh ửng đỏ, có chút ngượng ngùng liếc mắt nhìn Giang Khương, sau đó nhỏ nhẹ nói:   

- Giang lão sư, vừa rồi em nghe giáo sư nói đến “mộc úc thổ hư” nhưng không hiểu lắm.   

- À, vậy để tôi giảng lại cho bạn một chút.   

Giang Khương thản nhiên cười nói.